Złoto - metal szlachetny

Złoto to jeden z najbardziej pożądanych i cenionych metali szlachetnych na świecie, znany od tysięcy lat. Jego unikalne właściwości – niezwykła trwałość, plastyczność, połysk i odporność na korozję – sprawiają, że jest wykorzystywane w wielu dziedzinach życia, od jubilerstwa po przemysł elektroniczny. Złoto było nie tylko symbolem bogactwa i władzy, ale także pełniło funkcje praktyczne, takie jak środek wymiany w formie monet. Jego obecność w historii ludzkości jest nieoceniona, a wartość złota wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie. Współczesne zastosowanie złota obejmuje nie tylko biżuterię, ale także technologie medyczne, elektroniczne, a także jako zabezpieczenie finansowe w postaci złotych rezerw. Złoto pozostaje jednym z najtrwalszych symboli prestiżu i wartości na przestrzeni wieków.

Podstawowe informacje o złocie

Złoto (Au) to metal szlachetny o charakterystycznym żółtym kolorze, który od wieków jest symbolem bogactwa, prestiżu i trwałości. Jest jednym z najmniej reaktywnych pierwiastków, co oznacza, że nie reaguje z tlenem ani większością kwasów, co zapewnia mu doskonałą odporność na korozję. Złoto jest bardzo plastyczne, dzięki czemu łatwo je formować w cienkie arkusze lub cienkie druty. Jest także doskonałym przewodnikiem elektryczności i ciepła. W przyrodzie występuje głównie w postaci złóż alluvialnych (w rzekach) oraz w formie rud w skałach. Złoto znajduje szerokie zastosowanie w jubilerstwie, przemyśle elektronicznym, medycynie, a także jako inwestycja (złote monety, sztabki). Złoto jest jednym z najstarszych znanych ludziom metali, a jego historia sięga tysięcy lat, począwszy od starożytnych cywilizacji, które wykorzystywały go do tworzenia monet, biżuterii i przedmiotów kultu religijnego.

Właściwości fizyczne i chemiczne złota

Złoto charakteryzuje się intensywnie żółtym kolorem, który jest jednym z jego najbardziej rozpoznawalnych atrybutów. Jest również jednym z najcięższych metali, posiadając gęstość wynoszącą 19,32 g/cm³, co czyni je stabilnym i trudnym do uszkodzenia. Dzięki swojej plastyczności złoto łatwo formuje się w cienkie arkusze (np. złotą folię) lub cienkie druty, które można rozciągać bez ryzyka pęknięcia. Złoto jest bardzo odporne na działanie większości kwasów i tlenków, nie rdzewieje ani nie utlenia się, co zapewnia mu wyjątkową trwałość. Jako doskonały przewodnik elektryczności, złoto znajduje szerokie zastosowanie w elektronice, zwłaszcza w połączeniach elektrycznych i stykach. Ponadto, topnieje w temperaturze 1064°C, a wrze w 2856°C, co sprawia, że jest odporne na wysokie temperatury podczas procesów przemysłowych.

Właściwości atomowe złota

Symbol chemiczny: Au (od łacińskiego Aurum, co oznacza „złoto”)
Liczba atomowa: 79 – oznacza to, że atom złota ma 79 protonów w jądrze.
Masa atomowa: 196,97 u (jednostka masy atomowej)
Układ okresowy: Złoto należy do grupy 11 w układzie okresowym, w bloku d (metale przejściowe).
Izotopy: Naturalny kruszec składa się głównie z jednego izotopu, Au-197, który jest stabilny. Ten metal posiada również kilka izotopów radioaktywnych, które są sztucznie wytwarzane w laboratoriach.
Stan skupienia: W temperaturze pokojowej występuje w stanie stałym.
Elektroujemność: Złoto ma stosunkowo wysoką elektroujemność, co sprawia, że chętnie reaguje z innymi metalami i pierwiastkami, ale pozostaje stabilne i niewiele reaguje z tlenem.

Złoto – wydobycie

Złoto jest jednym z najstarszych znanych ludzkości metali i było wydobywane już w starożytności. Obecnie proces wydobycia złota jest zaawansowanym, wieloetapowym przedsięwzięciem, które wymaga zastosowania nowoczesnych technologii.

Wydobycie złota odbywa się głównie w dwóch metodach: tradycyjnej, opartej na górnictwie odkrywkowym oraz metodzie podziemnej. W przypadku górnictwa odkrywkowego, duże złoża złota znajdują się w bliskiej powierzchni ziemi, a skały, które zawierają złoto, są usuwane przy użyciu maszyn. W metodzie podziemnej złoto wydobywa się z głębszych warstw ziemi za pomocą tuneli i szybów górniczych. Po wydobyciu, skały poddawane są procesowi mielenia, a następnie używa się różnych chemikaliów, takich jak cyjanek, aby oddzielić złoto od innych minerałów.

Po wydobyciu z ziemi, rudę złotonośną przetwarza się w celu oddzielenia cząsteczek złota. Procesy takie jak kruszenie, mielenie, separacja grawitacyjna, flotacja i ługowanie cyjankiem mają na celu usunięcie innych minerałów i zanieczyszczeń z rudy, pozwalając na pozyskanie czystego złota.

Po wydobyciu, złoto poddaje się dalszej obróbce w celu uzyskania wyższej czystości. Rafinacja może obejmować wytapianie, elektrolizę lub stosowanie procesów chemicznych, takich jak metoda Millera czy Wohlwilla, które pozwalają na usunięcie zanieczyszczeń przy użyciu ciepła, energii elektrycznej i chemikaliów.

Złoto można również pozyskać poprzez recykling przedmiotów zawierających ten metal, takich jak odpady elektroniczne, biżuteria czy odpady przemysłowe. Recykling pozwala na zmniejszenie zapotrzebowania na nowe złoża złota, jednocześnie chroniąc zasoby naturalne i minimalizując wpływ wydobycia na środowisko.

Złoża złota na świecie

Złoża złota występują w wielu częściach świata, jednak największe i najbardziej znane znajdują się w regionach o bogatej historii górnictwa, takich jak:

Meksyk. To jeden z największych producentów złota na świecie, z dużymi złożami w regionach takich jak Sonora czy Guerrero.
Chiny. Największy producent złota, posiadający duże złoża w regionach takich jak Shandong czy Henan.
Południowa Afryka. Choć wydobycie złota w tym kraju spada, nadal ma ogromne złoża w regionie Witwatersrand, które były kiedyś najbogatszymi na świecie.
Australia. Złoża złotego kruszcu znajdują się głównie w zachodnich częściach kraju, w rejonach takich jak Kalgoorlie.
Stany Zjednoczone. Nevada to jeden z największych producentów złota na świecie, z ogromnymi złożami, które stanowią znaczną część krajowej produkcji.

Złoto występuje na świecie w formie rud złota, które są skałami zawierającymi rozproszone drobiny tego metalu, lub jako złoto alluvialne, które znajduje się w rzekach i strumieniach, gdzie złoto zostało osadzone przez wodę w procesie erozji. Współczesne technologie pozwalają na wydobycie nawet najmniejszych ilości złota. Dzięki temu złoża, które kiedyś były nieopłacalne, stają się obecnie źródłem dochodów.

Pomimo ogromnych złoż złota, jego wydobycie staje się coraz bardziej trudne i kosztowne, a zasoby łatwo dostępnego złota kurczą się. To sprawia, że przemysł złotniczy wciąż stawia na innowacje w technologii wydobycia, recyklingu i zarządzania zasobami.

Zastosowanie złota

Złoto jest jednym z najbardziej cenionych metali w jubilerstwie, dzięki swojej trwałości, estetyce i łatwości obróbki. Jest wykorzystywane do produkcji pierścionków, naszyjników, bransolet, zegarków i innych ozdób.

To także jeden z najlepszych przewodników elektryczności. Dlatego znajduje szerokie zastosowanie w elektronice. Wykorzystuje się je w produkcji układów scalonych, styków, połączeń elektrycznych oraz w telefonach komórkowych, komputerach, telewizorach i innych urządzeniach elektronicznych.

Złoto od wieków pełni rolę metalu szlachetnego, stanowiącego fundament systemów monetarnych. Złote monety były używane jako środek płatniczy, a dziś złoto wciąż stanowi zabezpieczenie wartości i jest przechowywane w formie sztabek lub monet przez rządy i instytucje finansowe.

Złoto znajduje zastosowanie w medycynie, zwłaszcza w leczeniu chorób stawów, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. W postaci związków chemicznych (np. złotoaurom) stosuje się je w terapii nowotworowej i w leczeniu infekcji. W stomatologii złota używa się do produkcji wypełnień, koron czy mostów.

Ten metal szlachetny znajduje także zastosowanie w sztuce, w tym w rzeźbie, malarstwie (np. złocenie obrazów) i architekturze (złocenie detali budynków). Złoto od wieków jest symbolem luksusu, prestiżu i bogactwa.

Złoto – metal szlachetny czyli jaki?

Kiedy mówimy, że złoto jest metalem szlachetnym, mamy na myśli jego odporność na większość reakcji chemicznych takich jak korozja, rdzewienie czy utlenianie. Metale szlachetne, do których oprócz złota należą także srebro, platyna i pallad, charakteryzują się tym, że są mało reaktywne chemicznie i zachowują swoją trwałość i wygląd.

Złoto nie reaguje z wodą, tlenem ani większością kwasów, co czyni je niezwykle stabilnym metalem. Dzięki tej odporności nie traci swojej wartości ani blasku. Dlatego jest idealnym materiałem do produkcji biżuterii, monet, sztabek oraz innych przedmiotów, które mają zachować swój wygląd przez wiele lat. Właściwość ta również przyczyniła się do jego długotrwałego wykorzystywania jako środek wymiany i symbol statusu społecznego na przestrzeni wieków.

Ciekawostki o złocie

Oto kilka fascynujących faktów o złocie, które z pewnością Cię zaciekawią:

Złoto było wydobywane przez ludzkość już 3000 lat p.n.e., a pierwsze złote monety zaczęły krążyć około 700 roku p.n.e.
Około 80% złota na świecie wciąż czeka na odkrycie w ziemi, a w oceanach znajduje się około 10 miliardów ton złota!
Złoto zajmuje 58. miejsce wśród 92 naturalnie występujących pierwiastków pod względem rzadkości.
Czyste złoto jest bardzo miękkie, co sprawia, że łatwo je formować. Biżuterię zazwyczaj tworzy się ze stopów złota, mieszanych z innymi metalami dla większej trwałości.
W Australii odkryto największy samorodek złota, który nazwano „Welcome Stranger”. Miał on 25,4 cm na 63,5 cm przed przetopieniem.
Do 1912 roku medale olimpijskie były w pełni złote. Dziś wykonuje się je ze srebra i tylko pozłaca warstwą złota.
Do 1961 roku wiele gospodarek bazowało na parytecie złota. Ostatnim krajem, który miał złoto powiązane ze swoją walutą, była Szwajcaria.
Karat to pierwotnie jednostka masy, a obecnie oznaczenie próby złota. Czyste złoto to 24 karaty.
Najdroższą złotą monetą na świecie jest Double Eagle z 1933 roku, którą sprzedano za 7,59 miliona dolarów w 2002 roku.
Czyste złoto nie powoduje alergii ani podrażnień skóry, co czyni je idealnym materiałem do biżuterii.
Każdy z nas ma w ciele około 0,2 mg złota.
Złoto stosuje się także w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.
Istnieje fobia zwana Aurofobią, czyli lęk przed złotem i złotymi przedmiotami.
Złoto jest jadalne i całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Jeden gram jadalnego złota kosztuje ponad 400 zł!